Fotograficzna pamięć świata

[Mar_Jan]

Kilka lat temu w niektórych krajach Bliskiego Wschodu, zanim wtargnęła tam wojna, miałem sposobność wykonania zdjęć prawdziwych perełek zabytkowej antycznej architektury, które dziś, skutkiem tych wojen, albo całkiem leżą w gruzach, albo doznały poważnych uszkodzeń. A, że wojna w tym regionie świata nadal trwa, nie można mieć pewności, że zabytków dotychczas nietkniętych nie spotka ten sam smutny los.

[Palmyra, Syria – Łuk triumfalny] Zniszczony przez ISIS.

[Palmyra, Syria, Świątynia Baala] Zniszczona przez ISIS. Nie został kamień na kamieniu.

[Palmyra, Syria, Amfiteatr] W tym miejscu dżihadyści z ISIS rozstrzeliwali jeńców.

I oto uświadomiłem sobie, że owe starożytne bliskowschodnie skarby doznały obecnie losu, podobnego do tego, jaki spotkał wiele zabytków unicestwionych w czasach II Wojny Światowej. Bernardo Bellotto, znany jako Canaletto, nie mógł przewidzieć, że jego pejzaże warszawskiej Starówki staną się blisko dwieście lat później „dokumentacją” do odbudowy tej części miasta ze zniszczeń wojennych. Stare fotografie przedwojennych miast i miasteczek, z oczywistych powodów, zapewne już nie posłużą nam do realnego przywrócenia przeszłości, ale pozwalają nam ją ujrzeć.

[Krak des Chevaliers, Syria] Zbombardowany przez syryjskiej lotnictwo. Ucierpiała część budowli.

[Krak des Chevaliers, Syria] Wewnętrzny dziedziniec twierdzy.

I dopóki nie brak na świecie szaleńców, nie możemy mieć nigdy pewności, że nasze dzisiejsze fotografie zabytków nie staną się jedynym źródłem edukacji dla przyszłych pokoleń. Na szczęście, dzięki technice cyfrowej, miliony zdjęć mają szansę szeroko w świecie zachować wizerunek zagrożonych skarbów kultury.

[Damaszek, Syria, Meczet Umajjadów] Obiekt ostatnio bardzo ucierpiał w czasie walk. Z relacji wynika, że runął minaret o wys. 45m i wraz z nim część budowli.

[Damaszek, Syria, Meczet Umajjadów] Miejsce święte dla wielu ludzi na świecie – grobowiec z głową Jana Chrzciciela.

Ale oprócz wojen, drugim sprawcą zniszczeń okazała się specyfika skorupy ziemskiej, ujawniająca się w trzęsieniach ziemi. Zanim świat nauczył się stawiać domy w technologii w miarę odpornej na wstrząsy tektoniczne, wszędzie tam, gdzie ziemia zadrżała - pękały ściany, sklepienia, waliły się mury. Dziś wiele antycznych zabytków architektury, które ucierpiały skutkiem, czy to trzęsień, czy wojen, są podnoszone z ruiny, bądź zabezpieczane przed dalszym niszczeniem, zależnie od polityki i możliwości miejscowych władz.

[Bosra, Syria, Amfiteatr] Obiekt zagrożony wojną.

[Side, Turcja, Amfiteatr]                                        

[Epidauros, Grecja, Amfiteatr]

[Aspendos, Turcja, Bazylika] W głębi po lewej stronie bazylika, bliżej po prawej - front nimfeum.

Gdy odwiedzamy kraje rejonu Morza Śródziemnego, takie jak Grecja, czy Turcja, nie raz widzimy, jako pozostałość po dawnej historii tylko stojące kolumny. Czasem kolumny te są połączone u góry kilkoma belkami. Całość robi wrażenie, ale bystre oko turysty dojrzy, że te kolumny nie są stojącą pozostałością dawnej budowli, ale że współcześnie zrekonstruowano je z resztek tego, co leżało na ziemi, niegdyś powalone.

[Side, Turcja]

[Perge, Turcja]

[Pergamon, Turcja]

Są jednak obiekty, które cudem uniknęły nie tylko wojen, ale oparły się także i niszczycielskiej sile trzęsień. To prawdziwe skarby. Niestety nieliczne. I stoją w swoim miejscu niemal tak, jak je wieki temu zbudowano.

[Aspendos, Turcja, Amfiteatr] Od czasów rzymskich wykorzystywany do dziś. Na scenie fragmenty dekoracji do Aidy.

[Ateny, Grecja, Świątynia Hefajstosa pod Akropolem]

Ale są i takie, które jedynie odkopano i pozostawiono w trwałej ruinie.

[Troja, Turcja] Fragmenty zewnętrznych murów uznane za Troję Homera (VI warstwa historyczna).

Ale w jakim by stanie te ruiny nie były, są pięknym dowodem wysokiej kultury budowniczych tych antycznych miast.

[Jerash, Jordania, Brama]

[Jerash, Jordania, Amfiteatr]

[Perge, Turcja, Nimfeum]

[Efez, Turcja, Biblioteka Celsusa] Fasada budynku, to jedyna pozostałość po pożarze.

[Aleksandria, Egipt, Odeon]

Czy fotografując zabytki mamy świadomość, że te zdjęcia mogą kiedyś być bardzo ważne? Inspiracją dla mnie, do właśnie takiego postrzegania funkcji fotografii, była i jest wybitna osobistość polskiej szkoły fotografii dokumentalnej: Jan Bułhak. Zapraszam wszystkich, kto jeszcze nie zna tej postaci, do zapoznania się z jej życiorysem i twórczością fotograficzną. Obrazy emanujące subtelną miękką sepią wciągają niczym narkotyk. Świat - przedstawiony na fotografiach Bułhaka, pełnych uroku i zadumy, przeminął, ale w jego obrazach malowanych światłem - nadal trwa.

[Sony_Poland_Team]

Dzięki za świetny tekst! 

Pozdrawiamy,

Zespół Sony